हेटौंडाको लालपुर्जाविहीन बस्ती

हेटौंडा । घर आफ्नो नाममा छैन । जग्गा छ, लालपुर्जा छैन । यस्तो अवस्थामा बाँचिरहेका छन् दलबहादुर थिङ । २००१ सालदेखि कमाइ गरेको जग्गाको स्वामित्व उनको नाममा छैन । काभ्रेबाट उनका बाबु हेटौंडा–१६ पानीसरामा ७८ वर्षअघि बसाइँ सरेका थिए । त्यतिबेला दलबहादुर १७ वर्षका थिए ।

त्यतिबेलाका लक्का जवान दलबहादुर र उनका बाबुले पानीसरामा जंगल फाँडेर खेतीपाती सुरु गरे । उनी यहाँ आइपुग्दा आकाशधारा, पानीसरा र घोप्टेमा २–४ छाप्रा थिए । जंगली वन्यजन्तुको बिगबिगी थियो । ७८ वर्षमा बस्ती बढेको मात्र छैन बिजुलीसमेत पुगेको छ । तर, उनी अभावको जिन्दगी बिताइरहेका छन् । उपमहानगरपालिकाको विकट आकाशधारामा बुधबार हेटौंडा उपमहानगरले सार्वजनिक सुनुवाइ गरेको थियो ।

मेयर मीनकुमारी लामा, उपमेयर राजेश बानिया, प्रमुख प्रशासकीय अधिकृत शिवराज चौलागाईं, वडाध्यक्ष रामकृष्ण कोइरालासामु पानीसराका केशरबहादुर भ्लोनले प्रश्न गरे, ý‘बाबु लालपुर्जा देख्न नपाई मरे, आफू पनि मर्ने बेला भइसक्यो, कहिले पाइन्छ लालपुर्जा रु’ उनी यो बस्तीमा बसेको ६० वर्ष बितिसकेको छ । स्थानीय रामलाल थिङले भने, ‘संघीयता आएपछि लालपुर्जा पाइन्छ भन्ने लागेको थियो । ५० वर्ष भइसक्यो आकाशधारामा बसेको तर लालपुर्जा पाइएन ।’ पानीसरा, घोप्टे, आकाशधाराका करिब ३ सय धुरीका बासिन्दा लालपुर्जाविहीन छन् । पहिलो पटक मेयर लामा पुगेको उक्त बस्तीमा स्थानीयले लालपुर्जालगायत विविध समस्या राखेका थिए ।

६ कक्षा पढ्ने विद्यालयनजिक नभएकाले अधिकांशले पढाइ छोड्नुपरेको टेकमान थिङले सुनाए । ५ कक्षा पास भएपछि बाराको डुमरवाना वा १६ नम्बरको चिसापानीस्थित विद्यालयमा जानुपर्ने बाध्यता छ । ‘त्यहाँ जान दैनिक ६ घण्टा हिँड्नुपर्छ, त्यसैले ५ पछि सबैले पढाइ छाड्ने गरेका छन्,’ उनले भने । पानीसरा, आकाशधारा र घोप्टेको बीचमा ५ कक्षासम्म पढाइ हुने एउटा विद्यालय छ । कक्षाकोठा अभावले २र२ वटा कक्षाका विद्यार्थी एउटै कोठामा राखेर पढाउने गरेको प्रधानाध्यापक प्रेमबहादुर विकले बताए । यहाँका बासिन्दाले सामान्य बिरामी हुँदा पनि उपचार गर्न नपाउँदा अकालमा ज्यान जाने गरेको केशरबहादुर भ्लोन बताउँछन् । ‘यहाँबाट स्वास्थ्य चौकी पुर्‍याउन कम्तीमा ३ घण्टा हिँड्नुपर्छ, वर्षायाममा त्यो पनि सम्भव छैन,’ उनले भने । कान्तिपुरबाट ।